Olde Maten

Wie een luchtfoto van gebied de Olde Maten tussen Rouveen en Zwartsluis bekijkt, ziet wat opmerkelijks. Het landschap bestaat uit lange, smalle stroken die van west naar oost lopen. Op oude kaarten is het nog beter te zien: honderden reepjes. Dit zogeheten slagenlandschap is uniek in Nederland. Het is het resultaat van honderden jaren overerving. Staphorst en Rouveen begonnen hun bestaan in Zwartewatersklooster in het westen en het Meppelerdiep in het noorden.

Slagenlandschap

Knoestige middeleeuwers begonnen met de ontginning van het veen. Dat gebeurde in zogeheten slagen, afgebakende gebieden die overheden en vaak de kerk de mensen toebedeelden. Vandaar de naam slagenlandschap. De bisschop van Utrecht had zelf ook een slag: de Bisschopsslag. Als de afstand tussen de woonplek en het ontgonnen land te groot werd, verhuisde de bevolking het dorp, inclusief kerk, een paar kilometer in oostelijke richting. Dat gebeurde een keer of vier, totdat in de 17e eeuw de huidige plek, de Oude Rijksweg en Gemeenteweg, werden bereikt. De kerk van Rouveen, het oudste gebouw van de gemeente Staphorst, stamt uit 1641. De plekken waar de godshuizen hadden gestaan, bleven als bulten achter in het gebied. Nog altijd zijn deze kerkheuvels te zien.

Singels

Gezinnen kregen veel kinderen en die erfden allemaal een deel van de grond van hun ouders. Binnen een slag werden de percelen daardoor steeds smaller. Boeren zetten de grenzen van hun landen af met geriefhout, elzen en populieren die nooit echt hoog werden, want het hout was nodig. Zo ontstond een open landschap, bestaande uit smalle stroken en lange, doch lage singels. Op het laatst waren deze percelen soms slechts enkele meters breed. Dit was voor de landbouw niet praktisch. Een kar kon niet meer keren. Begin 20e eeuw vond daarom de eerste ruilverkaveling plaats en werden de percelen weer wat breder gemaakt. Diverse ruilverkavelingen volgden. De laatste is in Staphorst net afgerond. Het ging om 5300 hectare. Het slagenlandschap verdween daardoor voor een groot deel. De niet onderhouden singels veranderden in bos.

Zichtbare historie

Als je de historie kent, dan zie je dit verleden nog steeds doorschemeren in het landschap van nu en je merkt het ook als je met je auto van zuid naar nood rijdt of andersom. Om de zoveel meter rijd je over een bult heen. Veel sloten die van west naar oost liepen, zijn er ook nog. Staatsbosbeheer is nu bezig de verwilderde singels te snoeien en terug te brengen in originele staat, zodat het oude slagenlandschap, een uniek cultuurgebied, een klein beetje terugkeert.