“De kleurrijke kunstwerken houden de klederdracht op een nieuwe manier levend”

Textielkunstenares Daphne van den Berg, inwoonster van Den Haag, voelde de sterke drang om iets te gaan doen met haar geboortegrond; de gemeente Staphorst. Daphne ging zonder plan op onderzoek uit en ontmoette Lummigje Smit-Roo, een naaister van Staphorster klederdracht. Er ontstond een bijzondere samenwerking.

“Als klein kind speelde ik in het weiland achter het café van mijn opa, toen de eigenaar van Het Vergulde Ros”, begint Daphne haar verhaal. “Mijn moeder is op jonge leeftijd verhuisd naar de Randstad en daar ben ik opgegroeid. Ik had geweldige herinneringen aan Staphorst, maar kwam er lange tijd weinig. Ik durfde niet zo goed, want het was een wereld die ik mooi wilde houden. Ik was ondertussen textielkunstenares en mijn drang om naar Staphorst terug te keren werd alsmaar sterker. Zonder een concreet plan ben ik in 2019 naar een klederdrachtshow in het museum gegaan en daar ontmoette ik Lummigje. Ik vertelde haar dat ik iets met borduurwerk op klederdracht wilde gaan doen. Kom maar een keer langs, zei ze.” En dat gebeurde. “Ik dacht dat ik enkel aan de deur even ging kletsen”, herinnert Daphne zich. Lummigje: “Nee zo doen we dat niet in Staphorst. Ik dacht ik zie wel wat er van komt. We hebben een kop thee gedronken, er ontstond een klik en al pratende kwamen we op ideeën.”

Kleurrijke kunstwerken

“Het idee werd om mijn familieverhaal op dracht te borduren, want al mijn voorouders komen uit Staphorst”, gaat Daphne verder. “Lummigje kan voor mij de dracht in traditionele vorm in elkaar zetten. Zij weet alles van de dracht en kent de stoffen. In eerste instantie wilde ik helemaal vrij zijn en borduren met kleuren die ik zelf wilde gebruiken. Gedurende de gesprekken met Lummigje ging ik steeds meer waarde hechten aan de tradities en besloot deze in stand te houden. We gingen samenwerken aan de keukentafel van Lummigje en hebben nu al vier kraplappen en drie mutsen gemaakt. Er gaat ontzettend veel tijd in zitten, want één figuurtje borduren kost zeker een half uur. Op de kunstwerken heb ik naast mijn familieverhaal ook mijn jeugdherinneringen uit Staphorst geborduurd. We hebben veel lol samen, maar soms kibbelen we ook wel. Lummigje vindt dan bijvoorbeeld dat de kraplap niet vol genoeg is geborduurd.” Lummigje vult aan: “Ja, want dat hoort nou eenmaal zo. De dracht moet niet teveel lege plekken hebben.” De kleurrijke kunstwerken, die niet voor verkoop en alleen voor expositie bedoeld zijn, houdt de klederdracht op een nieuwemanier levend. Daphne: “Er is geen patroon voor de dracht, de mensen maken het uit hun hoofd. De dracht wordt steeds minder en daarmee zal de kennis ook verdwijnen. Ik vind het mooi om op deze wijze de traditie een beetje voort te kunnen zetten. Het is een mooie combinatie van artistieke vrijheid, creativiteit, speelsheid en tradities en de kunst van het in elkaar zetten van de dracht. Voor mij is het kunst, maar voor Lummigje is het ‘gewoon’ kleding.” Over dat de dracht ooit gaat verdwijnen is Lummigje duidelijk: “Natuurlijk is het jammer, maar het is gewoon niet tegen te houden.”

Geen snel project

De kunstwerken van dracht zijn ook duurzaam, want geen enkel stofje, hoe klein ook, wordt weggegooid en er wordt alleen gewerkt met gebruikte stoffen. “Daar moest ik eerst wel even aan wennen hoor, dat we helemaal niks weggooien”, lacht Daphne. En wanneer Daphne terugdenkt aan de start van het project in Staphorst komt er een nog grotere glimlach tevoorschijn: “Vanaf het moment dat ik weer in het dorp ben, ging alles automatisch. Er ontstonden telkens nieuwe connecties die mij verder hielpen en met Lummigje heb ik een mooie vriendschap opgebouwd. Ik zie het eigenlijk ook niet als een project. Het is niet dat ik even naar Staphorst ben gekomen voor een paar kunstwerken. Nee, ik hoor hier. Dit is mijn geboortegrond en ik hoop dat we samen nog ontzettend veel kunstwerken gaan maken. Plannen hebben Lummigje en ik nog genoeg!”

Website Daphne van den Berg

Fotografie: Jaco Hoeve